HET Balloërveld
Het Balloërveld. Een uniek gebied dat al vele eeuwen bestaat. In de prehistorie woonden en werkten er mensen. In de twintigste eeuw oefende het leger er en nu hebben plant en dier er vrij spel. We geven u graag een inkijkje in de geschiedenis en de natuur van DIT 367 hectare grote heideveld. Het gebied zelf ontdekken? Bekijk dan de wandel- en fietsroutes.
“De lichamen van opgehangen misdadigers op de Galgenberg waren tot in de verre omtrek zichtbaar.”
GESCHIEDENIS
Op het Balloërveld komt de geschiedenis tot leven. Wie de sporen leert lezen, ontdekt een bijzonder verhaal...
Het Balloërveld is nu een 367 hectare groot heideveld, tussen Gasteren, Rolde en Balloo (gemeente Aa en Hunze in Drenthe). Het verhaal van het veld begint echter al veel eerder; in de prehistorie. De oudste sporen laten zien dat er al in de midden steentijd (ca. 10.500 v. Chr.) mensen woonden op het Balloërveld. Vondsten van vuurstenen vertellen het verhaal van de jagers die in het gebied hun kampen opsloegen.
Grafheuvels
Dat de mens al vroeg aanwezig was op het Balloërveld, bewijzen ook de ongeveer veertig grafheuvels in het gebied. Ze zijn afkomstig uit verschillende perioden (van de nieuwe steentijd via de bronstijd tot de ijzertijd) en liggen vooral op een van noordwest naar zuidoost lopende heuvelrug.
Sommige grafheuvels hebben een naam, zoals Mandeberg en Stakenberg. De meest bijzondere naam heeft de Galgenberg. Deze grafheuvel is in de Middeleeuwen en daarna gebruikt als de plek waar ter dood veroordeelden werden opgehangen. Reizigers die over de karrensporen trokken, zagen de lijken al van grote afstand hangen als waarschuwing om op het rechte pad te blijven…
Karrensporen en ‘celtic fields’
Net als de grafheuvels zijn de middeleeuwse karrensporen nog goed in het landschap terug te vinden. Het Balloërveld was namelijk vele eeuwen in gebruik als ‘doorgaande route’ over het hondsrugplateau van Coevorden naar Groningen. Omdat door de regen het terrein soms moeilijk te begaan was voor kar en os, zijn de sporen op bepaalde plekken wel tientallen meters breed. De karrensporen zijn het beste zichtbaar wanneer het gras en de heide niet al te hoog staat.
Ook herkenbaar zijn de zogenaamde ‘Celtic fields’; rechthoekige, met stenen omwalde landbouwterreintjes van 40 bij 40 meter uit de ijzertijd (800 - 50 v. Chr.). Op deze akkers werd onder andere tarwe, gerst en gierst verbouwd. Boeren woonden er in houten huisjes die werden afgebroken en verplaatst als de landbouwgrond was uitgeput.
Tweede Wereldoorlog en daarna
Het karakter van het Balloërveld veranderde in de tweede wereldoorlog toen de Duitse bezetter er een gedeelte van de ‘Frieslandriegel’ aanlegde. Met de bouw van deze verdedigingslinie werd begonnen na D-Day. Hij was vooral bedoeld om de snelle opmars van de geallieerden af te stoppen.
Op veel plekken is deze linie alweer verdwenen, maar op het Balloërveld is hij nog goed herkenbaar. Wie wandelt of fietst in het gebied komt de loopgraven en tankgrachten zeker tegen. Na de oorlog is het gebied nog tot 2006 door Defensie gebruikt voor legeroefeningen. Daarvoor werden op het veld enkele bossen aangelegd.
Dwangarbeid op de Drentse heide: www.drentheindeoorlog.nl
Natuurgebied
Het Balloërveld is nu in handen van Staatsbosbeheer. De afgelopen jaren is een begin gemaakt met het terugbrengen van het oude karakter van het gebied: een groot en stil heidegebied.
natuur
Het Balloërveld is een hoog plateau tussen de stroomdalen van het Loonerdiep en het Rolderdiep. Dit grootste heideveld van Noord-Drenthe is gevormd tijdens de laatste ijstijden.
Dat het Balloërveld is ontstaan tijdens de ijstijden, is onder meer terug te vinden in de stuifzandvlakte met glinsterzanden uit de Elster ijstijd.
Ook de twee veengaten zijn ontstaan tijdens een ijstijd. Het ene veengat is het restant van een zogenaamde ‘pingo’. Dit is een heuvel die ontstaat doordat ijs de bodem heeft opgedrukt. Als het ijs smelt, ontstaat een pingoruïne, die de vorm van een krater heeft. Het tweede veengat is een dobbe - ontstaan door de wind die vrij spel had op de kale, koude steppe die Drenthe tijdens de laatste ijstijd was.
Het Balloërveld is nu een uniek natuurterrein waar een grote diversiteit aan planten en dieren voorkomt.
Planten
Op het Balloërveld zijn meer dan 200 bijzondere plantensoorten te vinden. Voorbeelden van zeldzame soorten zijn: klokjesgentiaan, gevlekte orchidee, beenbreek, heidekartelblad, lavendelheide, vleugeltjesbloem, grondster en valkruid. Heel bijzonder is de korstmosbegroeiing van de stuifzanden.
Vlinders
Ook leven er in het gebied vele bijzondere vlindersoorten. Bij een onderzoek van de Landbouwuniversiteit Wageningen werden maar liefst 25 verschillende soorten geteld, zoals het heideblauwtje, het gentiaanblauwtje, de kommavlinder, de eikenpage en het vuurvlindertje.
Vogels
Ook vogelliefhebbers komen met meer dan 60 soorten ruimschoots aan hun trekken op het Balloërveld. Op de droge heide broeden onder andere de boompieper, de geelgors, de tapuit en de roodborsttapuit. Op vochtige plaatsen zijn de wulp en het paapje te vinden. De bosjes zijn broedgebied voor onder meer de boomvalk en de ransuil.
Fotografie: Erik Meijerink, www.mooielandschappen.nl
...en veel meer!
Het Balloërveld is ook een vruchtbare bodem voor amfibieën en reptielen. De meest voorkomende zijn heidekikkers, adders en zandhagedissen.
Verder komen er de zoogdieren voor die kenmerkend zijn voor grote heideterreinen, zoals reeën, hazen, konijnen, vossen en steenmarters.
“Niet voor niets is het Balloërveld uitgeroepen tot een hotspot in het Hondsrug UNESCO Geopark.”
Wandelen en fietsen op het Balloërveld
Het Balloërveld is een bezoekje zeker waard. In de winter, lente, zomer en herfst heeft het gebied zijn eigen bijzondere karakter. Hoe vaak u ook komt: het veld verveelt nooit! We delen graag enkele routes met u.